René de Boer Zitknobbels voor Beren


De Zitknobbels van René de Boer op de Grote Markt in 1975


Hij wilde geen standbeeld maken
dat op het volk neerkijkt




De Zitknobbels in Selwerd


Zijn vormen hebben
altijd iets
organisch gehouden




Hier komen binnenkort de Zitknobbels



Zitknobbels voor Beren


Zitknobbels, 1971
Kunstenaar: René de Boer
Materiaal: messing
Afmetingen: twee scharnierende delen van elk ongeveer 3,5 meter lang.
Plaats ooit: Grote Markt. Later: winkelcentrum Paddepoel.
Plaats nu: winkelcentrum Selwerd.
Straks: winkelcentrum Beren, aan de kant van de Korreweg.



In een dode hoek van winkelcentrum Selwerd, tussen een drogisterijsuper en een textielfiliaal, wacht een kunstwerk op betere tijden. Jarenlang stond het midden op de Grote Markt. Maar toen er voor het stadhuis weer kraampjes kwamen werd het beeld verbannen naar Paddepoel, en daarna naar Selwerd. En nu komt het naar de Beren.
Ik herinner me nog goed dat deze "Zitknobbels" in de jaren zeventig op de Grote Markt stonden. Ik heb erop gezeten. Dat mocht, dat moest zelfs, want zonder zitters was het beeld niet af. Het was ervoor gemaakt. Het stond niet op een sokkel, maar op wieltjes. Het bestond, en bestaat nog steeds, uit twee scharnierende delen, die lijken op flink gedeukte botten. Door te draaien kun je er zowel een zeven meter lang beeld van maken, als een V-vorm met benen van elk drieëneenhalve meter. Het was de uitdrukkelijke bedoeling van de kunstenaar, René de Boer, om het kunstwerk te gebruiken door erop te gaan zitten en het te draaien. Hij wilde geen standbeeld maken dat op het volk neerkijkt. Ook met zijn "Rollebollen", nu op het Bernoulliplein, maakte de kunstenaar iets waar je naar hartelust mee aan de rol mag. Als voetbal zijn ze te groot en te zwaar, maar als doelpaal schijnen ze uitstekend te functioneren.


Herfstblaadjes

Dat de Zitknobbels in Selwerd stonden was mij volkomen ontgaan. Laatst ging ik er nog treinkaartjes kopen bij Albert Heijn, en van die knapperige Osem crackers bij de Lidl, maar de Zitknobbels waren me niet opgevallen. Ik zag ze pas toen ik ernaar zocht, nadat ik gehoord had dat het CBK van plan was het beeld naar de Beren te brengen. Niemand zat erop. Het was er ook geen weer voor. Sommige zitdeuken stonden vol water met de eerste herfstblaadjes er al in. Andere deuken hadden een slim afvoergaatje. In die hoek daar was het beeld nogal in zijn bewegingen beperkt. Sinds de reconstructie van het plein kort geleden, waarbij fietsenrekken kwamen in het midden, kan het geen kant meer op. Reden genoeg om het naar De Beren te brengen. Dat is nu een van de drukste winkelpleinen van Nederland, met rechts een afgeladen Jumbo en links een stilgevallen Aldi.


Oliebollenkraam

Het lijkt voor de hand te liggen om het zitkunstwerk in de luwte achter de winkels te plaatsen, in de buurt van Zeeman textiel, maar het schijnt dat daar regelmatig grote vrachtwagens komen om de winkels te bevoorraden. De plek die het CBK in gedachten heeft is de volle drukte direct aan de fietsracebaan langs de Korreweg en de bushalte, tussen café Jolie, dat voorzichtig trendy begint te worden, en boekhandel Blz. Daarmee zou die plek flink aan karakter kunnen winnen. Wellicht gaan al diegenen die elkaar ontmoeten in de Jumbo bij mooi weer met hun bekertjes koffie naar buiten om te gaan zitknobbelen. Het enige wat nog roet in het eten zou kunnen gooien is de vergunning aan een oliebollenkraam, die daar jaarlijks in december een aantal dagen direct naast de fietsenrekken zijn vetwaren probeert te slijten.


Verankeren

Kunstenaar René de Boer ontwierp de Zitknobbels veertig jaar geleden, in 1971. Het was zijn eerste grote opdracht. In 1975 kocht de Gemeente het aan via de BKR, Beeldende Kunstenaars Regeling. Na de Grote Markt begonnen de omzwervingen en niemand kan voorspellen hoe het de Zitknobbels op de Beren zal vergaan. De kunstenaar zelf vindt het een goed idee. Lang geleden woonde hij ook in de Korrewegwijk. Nu heeft hij een woning en een atelier in Usquert. Hij maakt nog steeds sculpturen, maar zijn stijl is wel veranderd. De Zitknobbels maakte hij van gelaste messingplaat. Die techniek had hij geleerd toen hij collega Edu Waskowsky assisteerde met de handen van het Joods monument, dat nu aan de Hereweg staat. Later ging René de Boer vooral werken met Cortenstaal. Zijn vormen hebben altijd iets organisch gehouden. Opvallend is een reeks "hemelpoorten": sculpturen op drie staanders, waar je onder door kunt en dan door de driehoek naar boven kunt kijken. Eén, de Werkmanpoort uit 1995, staat bij het herinneringscentrum van kamp Westerbork. Een andere poort bouwde hij in Burum van rollen en pakken stro. Op de noordelijkste punt van het Nederlandse vasteland staat Poort Kaap Noord. Op zijn website, renedeboer.com, staat een helder overzicht van zijn activiteiten.

Wat mij betreft mag het beeld naar de Beren komen en laten we ervan uitgaan dat de berenbezoekers er enthousiast op gaan zitten. Overigens is het wel de bedoeling het beeld te verankeren, opdat het niet door studentikoze grappenmakers het drukste fietspad van Nederland op gereden kan worden.


Henk Puts


www.renedeboer.com
www.staatingroningen.nl


Uit Korrespondent 2011-4, de elfde aflevering van een serie over kunstwerken in de Korrewegwijk.